Sosyal Güvenlikte Kritik Eşik.SGK’dan Tarihi Uyarı

Türkiye’de sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği tartışmaları, SGK’nın 2024 yılı verilerinin açıklanmasıyla yeniden gündemin ilk sıralarına yerleşti. Çırak, stajyer ve kursiyerler hariç bırakılarak yalnızca zorunlu sigortalı çalışanlar dikkate alındığında, tam 21 ilde emekli, dul ve yetim aylığı alanların sayısı aktif çalışan sayısını geride bırakmış durumda. Uzmanlar bu tabloyu “Türkiye’nin geleceği için çok büyük bir problem” ifadeleriyle değerlendiriyor.

SGK verilerine göre 2024 yılında Türkiye genelinde aktif/pasif oranı 1,61 düzeyinde gerçekleşti. Ağustos ayında ise bu oran 1,60 seviyesine gerileyerek kritik sınıra daha da yaklaştı. Ülkede 25,6 milyon aktif sigortalıya karşılık 16,6 milyon emekli, dul veya yetim aylığı alan vatandaş bulunuyor. Ancak bu sayıların içinde stajyer, kursiyer ve çıraklar da yer aldığından, gerçek çalışan sayısı gerçekte yalnızca 23 milyon 202 bin kişi düzeyinde.

21 İlde Emekliler Çalışanlardan Fazla

Sosyal güvenlik sisteminin alarm verdiği iller netleşti. SGK’nın zorunlu sigortalı verilerine göre, emekli, dul ve yetim aylığı alanların aktif çalışanları aştığı 21 il şu şekilde:

• Amasya

• Artvin

• Aydın

• Balıkesir

• Burdur

• Çanakkale

• Çorum

• Edirne

• Giresun

• Kırklareli

• Kırşehir

• Kütahya

• Ordu

• Rize

• Sinop

• Tokat

• Trabzon

• Yozgat

• Zonguldak

• Bartın

• Karabük

Bu illerde özellikle genç nüfusun göç etmesi, tarım ve sanayi istihdamının zayıflaması, ekonomik çeşitliliğin sınırlı olması gibi nedenlerle çalışan nüfus daralırken, yaşlı nüfus hızlı bir şekilde artıyor.

En Kritik Örnek: Sinop

Listenin başında yer alan Sinop’ta 65 bin 514 emekliye karşılık sadece 48 bin 42 çalışan bulunuyor. Bu fark, Türkiye’de bölgesel olarak sosyal güvenlik dengesinin nasıl kırılgan hale geldiğini açık şekilde ortaya koyuyor.

Zonguldak, Bartın ve Rize gibi illerde de tablo benzer: Emekli nüfusu çalışanları taşıyamayacak seviyeye yükselmiş durumda.

Uzmanlardan Sert Uyarı: “Türkiye’nin Geleceği İçin Büyük Tehdit”

Demografik eğilimler, genç iş gücünün büyükşehirlere göç etmesi, kayıt dışı çalışma ve önceki dönemlerdeki erken emeklilik uygulamaları bu kırılgan yapıyı derinleştiriyor.

Uzmanlara göre:

“21 ilde emekli sayısının çalışanları geçmesi sosyal güvenlik sisteminin geleceği için çok ama çok büyük bir problemdir.”

Bu durum yalnızca bu illeri değil, tüm Türkiye’yi ilgilendiren bir mali yük anlamına geliyor. İlerleyen yıllarda aktif/pasif oranının daha da düşmesi halinde, sosyal güvenlik fonlarının sürdürülebilirliği ciddi risk altına girebilir.

Kritik Eşik Yaklaşıyor

Çalışan sayısının emeklilerden sadece yüzde 10 fazla olduğu Denizli, Gümüşhane, İzmir, Kastamonu, Samsun, Sivas, Uşak ve Kırıkkale gibi iller ise kısa sürede risk grubuna dahil olabilir.

İstanbul ve Ankara gibi büyükşehirlerde oran daha yüksek olsa da ideal seviye olan 2 çalışana 1 emekli dengesinden hâlâ uzak bulunuyor.